Alışveriş alışkanlıklarınız, aile üyelerinizin isimleri, hatta maaşınız bile herkesin görebileceği bir yerde. Ancak kontrolü geri alabilirsiniz.
İnternet, yaşınızı ve ev adresinizi biliyor. Ne kadar kazandığınızı ve ne iş yaptığınızı da biliyor. En son ne zaman oy kullandığınızı ve kime oy verdiğinizi de biliyor. Belediye binasında sözde gizli bir törenle evlenirseniz internet annenizden önce öğrenecektir.
Bu bilgileri isteyerek paylaşmasanız dahi çevrimiçi olmaları sizi şaşırtmayacaktır. Kişisel veriler – dijital kimlikleri dolduran aramalar, fotoğraflar, satın almalar, konumlar ve Facebook mesajları – internetin en sevdiği para birimi. Ayrıca kontrol edilmesi de zaman geçtikçe imkansız hale geliyor.
Bunun nedeni kısmen ülkemizde ve dünyada önemli bir veri gizliliği mevzuatının bulunmamasıdır. Whitepages ve BeenVerified gibi “geçmiş kontrolü” sitelerinde, kamu kayıtlarını kazıyarak ev adresiniz ve telefon numaranız gibi bilgileri derleyen ve bunları acı verici bir şekilde görünür kılan yaygın veri komisyonculuğuna karşı gerçekten korunmuyorsunuz.
Ve evet, Instagram’a kaydolduğunuzda ya da yemeklerinizi dışardan sipariş ettiğinizde, teknik olarak haklarınızdan gönüllü olarak vazgeçiyor olabilirsiniz, ancak başka ne seçeneğimiz var? Gizlilik politikaları, karanlık içeriklerini gizlemek için özel olarak hazırlanmıştır ve çok azımız hizmet şartlarını okumak için zaman ayırırız. Ayrıca, Electronic Frontier Foundation’da siber güvenlik direktörü olan Eva Galperin, “tam kontrol istiyorsanız – çevrimdışı kalmak istiyorsanız, çok sınırlı bir yaşam süreceksiniz” diyor.
2019 yılında, Rusya merkezli fotoğraf düzenleme uygulaması Faceapp’in kullanıcı fotoğrafları üzerinde meta veri topladığını itiraf etmesiyle veri gizliliği gündeme geldi. Olay Senatör Chuck Schumer’in (D-NY) bir FBI soruşturması başlatılması çağrısında bulunmasına yol açtı, ancak bu tür uygulamalar Silikon Vadisi’nde de yaygındır.
Ne de olsa sosyal medya, veri bulmacasının sadece küçük bir parçası. Stanford Üniversitesi İnternet ve Toplum Merkezi’nde gizlilik direktörü olan Jen King, “Gerçekten iki tür dijital benliğimiz var” diyor. “Biri temelde şirketlerin hakkımızda topladığı tüm veriler – veri simsarlarının elinde bulundurduğu şey bu. Diğeri ise sizin oluşturduğunuz, bizim düzenlediğimiz ve kontrol etmek için çok zaman harcadığımız veriler. Bu iki şey birbiriyle örtüşüyor, ancak biri sizin tarafınızdan kontrol edilirken diğeri edilmiyor.”
New York Times teknoloji köşe yazarı Brian X. Chen’in keşfettiği gibi, telefon numarası gibi zararsız bir şey bile nerede yaşadığınızı, kiminle akraba olduğunuzu ve daha önce tutuklanıp tutuklanmadığınızı ortaya çıkarmak için kullanılabilir. Bu bilgiler aynı zamanda çevrimiçi hesapların güvenliğini sağlamak için kullanılan geçmiş güvenlik sorularını kırmak için de kullanılabilir.
Bu, fiziksel güvenlik için çok kötü bir durumdur. 2014 yılında video oyunu tasarımcısı Zoe Quinn, Gamergate olarak bilinen taciz kampanyasının bir parçası olarak internette, evinin fotoğraflarını ölüm tehditleriyle birlikte yayınlandığını görünce evinden taşınmak zorunda kaldı. Küçük bir şehirde yaşayan tipik orta sınıf bir adam, “Başıma gelebilecek en kötü şey ne olabilir ki” diye düşünebilir. Ancak kadınlar ve azınlıklar gibi savunmasız nüfuslar, yaşanacak felaketlerin ilk habercileridir.
İnsanlar mahremiyetin başka biriyle kurdukları iletişimle ilgili olduğunu varsayıyor. Ancak bunun aynı zamanda ne ölçüde takip edildiğinizi ve çevrimiçi olarak gözetlendiğinizi de içerdiğini unutmamalısınız. Yaşadığımız çağda, tüm bu imkanlardan vazgeçmek için iyi bir yol var mı bilmiyoruz. Bu gerçekten çok zor. Ancak evrensel düzeyde bir değişiklik olacağına dair umudumuzu yitirmedik.
Sorunun büyüklüğü ve tamamen çevrimdışı kalmanın zorluğu göz önüne alındığında, dijital gizlilik her zamankinden daha önemli. Nasıl geri kazanabilirsiniz? Bu soruyu güvenlik araştırmacılarına, itibar yöneticilerine ve gizlilik savunucularına yönelttik. Kendinizi internetten az ya da çok silmeye çalışmak için en iyi tavsiyelerini burada bulabilirsiniz.
Hızlı bir Google aramasıyla başlayın
Dijital gizliliğin üstesinden gelebilmeniz için öncelikle dışarıda ne olduğunu anlamanız gerekir. Tarayıcınızı özel veya “gizli” modda (bu mod internet kullanımınızdan kaynaklanan bazı takip ve otomatik doldurma işlemlerini engeller) Google’da arama yaparak başlayın ve sosyal medya profilleri ile veri aracılarını arayın. (Google ve popüler Chrome tarayıcısı da zengin verilere sahiptir.) Bu, bir yabancının çevrimiçi bilgilerinizi aramaya başlaması halinde ne bulacağını görmenizi sağlayacaktır. Çoğumuz için sosyal medya profilleri Google’daki ilk birkaç sırada yer alır.
Sonra, veri simsarlarını bulun. Bu şirketler kamuya açık kayıtlardan bilgi toplar ve bunları bir veri tabanında derler. Daha sonra, adından da anlaşılabileceği gibi, bunları satarlar. (Bu teknik olarak yasal olsa da şaibelidir.) Çoğu zaman doğum gününüz, telefon numaranız, ev adresiniz, maaşınız, komşularınızın ve aile üyelerinizin isimleri gibi bilgilere sahip olurlar. Bu bilgiler, insanlara güvenlik sorularını nasıl yanıtlayabileceğinize dair ipuçları vererek diğer çevrimiçi hesaplara girmek için kullanılabilir.
Popüler aracılar arasında Spokeo, Intelius, BeenVerified, Whitepages, Info-perso ve Radaris yer almaktadır, ancak gizlilik şirketi ve itibar yönetimi firması Abine’in ücretsiz kütüphanesi***nde başka birçok aracı bulabilirsiniz.
***Bu sistemler genellikle ABD bölgesinde yaşayan insanlara yönelik hizmet vermektedir. Örnek olması açısından burada paylaşılmıştır. Yukarıda bahsedilen web sitelerine girip arama yaptığınızda sonuç çıkmaması internette dolaşan hiçbir bilginizin olmadığı anlamına gelmez. Aynı şekilde Abine’in ücretli olan verileri silme servisine üye olmanız sizin sadece ABD’deki verilerinizi silebilir.
Bu denetim kapsamlı olmayacaktır. Abine’in CEO’su Rob Shavell, şirketinin 2012 yılında kurulduğunda, çalışanların iki yıllık bir süre içinde müşteri başına yaklaşık 1.000 parça bilgiyi çıkardığını söylüyor. Bugün ise bu sayı 2.600’e ulaşmış durumda. Bu miktarda bilgi, ortalama bir insanın anlayamayacağı ya da tamamen silemeyeceği kadar çoktur – en azından yaygın web sitelerinden kaldırarak başkalarının bulmasını kesinlikle zorlaştırabilirsiniz.
Ne kadar gizli olmak istediğinize karar verin
Mahremiyet kavramı kişiseldir – bir kişinin herkese açık bıraktığı bilgiler bir başkasını rahatsız edebilir. Galperin, “Bazı insanlar fotoğraflarının internette yayınlanmasından rahatsız olmazken, bazıları da yabancıların neye benzediklerini görmesinden ya da telefon numaralarını bilmesinden son derece rahatsız oluyor” diyor. “Herkesin tehdit algısı biraz farklıdır.”
Hangi verileri korumak istediğinize ve bunları kimden korumak istediğinize karar vermek, gizlilik projenizin kapsamını daraltmanıza yardımcı olur. Ev adresinizi, eski fotoğraflarınızı, aile üyelerinizin isimlerini ve gelirinizi internetten kaldırmak başlangıç için iyi bir nokta olabilir.
Ne kadar özel olmak istediğinize karar verdikten sonra …
Instagram’ınızı silmeye hazır değilseniz ancak yine de gizliliğinizi korumak istiyorsanız yapmanız gerekenler:
Veri simsarları yasal olarak, siz onlara silmelerini söylediğinizde verilerinizi silmekle yükümlüdür. Ancak her birinin farklı bir süreci vardır, bu nedenle her birini ayrı ayrı gözden geçirmeniz gerekir.
WhitePages’te, “profilinizin” (yani dosyanızın) URL’sini buraya girin ve ardından istenen adımları uygulayın. Verilerinizin gerçekten gittiğinden emin olmak için birkaç hafta sonra tekrar kontrol edin. Google’ın ilk üç sayfasında görünen tüm veri simsarları için bu işlemi tekrarlayın. Bu işlem kulağa aşırı yorucu geliyorsa ve fazladan cebinizde 129 dolarınız varsa, Abine’in DeleteMe adlı ücretli bir hizmeti var.
Ardından, sosyal medya profillerinizi gizli olarak ayarlamayı düşünün. Bu, yabancıların (gelecekteki patronlar, eski sevgililer, liste uzayıp gider…) son derece kişisel bilgilerinizi bulmasını zorlaştıracaktır. Herkese açık bir Instagram hesabına ihtiyacınız varsa (örneğin fotoğrafçı olduğunuz için) ayrı bir iş hesabı oluşturmayı ve kişisel hesabınızı gizli tutmayı düşünün. Bu çok karmaşık geliyorsa, insanların her hareketinizi takip edebilmesi için fotoğraflarınızı coğrafi olarak etiketlemeyi bırakmakla başlayabilirsiniz.
Üçüncü tarafların sizi internette takip etmesinden ve kişiselleştirilmiş reklamlarla sizi hedef almasından endişe ediyorsanız, bir reklam engelleyici yüklemek isteyebilirsiniz. Çoğu ücretsizdir – ben yaratıcı bir şekilde Ad-Blocker olarak adlandırılan bir tane kullanıyorum. Bazı reklam engelleyicilerin ne kadar iyi çalıştığı konusunda tartışmalar var. Electronic Frontier Foundation’ın daha kapsamlı olduğunu iddia ettiği ücretsiz bir FireFox tarayıcı eklentisi de var.
Sosyal medyanızı karartmaya hazırsanız ne yapmalısınız?
Issız bir dağ başına taşınmanıza tek bir Facebook skandalı kadar yakın mısınız? Yüksek lisansa başvurmayı mı düşünüyorsunuz? Sosyal medyayı silmeye hazırsınız. Ya da en azından bazı sosyal medyayı.
Facebook’ta işlem, hesabınızı devre dışı bırakmakla neredeyse aynıdır, ancak 30 gün sonra verileriniz şirketin sunucularından kalıcı olarak silinecektir (talimatları buradan okuyun). Ayrıca verilerinizi (fotoğraflar, mesajlar, vb.) önceden indirebilir, böylece ileride bunlara erişebilirsiniz. “İnsanların doğum günlerini hatırlamanız gerektiği” için “Facebook’a sahip olmak zorunda olan” insanlardan biriyseniz, bunun için bir araç var. Kaydolduğunuzda, arkadaşlarınızın doğum günlerini indirecek ve doğru günde size e-posta gönderecek (bonus olarak, bu hizmet gizlilik merkezli olduğunu iddia ediyor). Açıkçası, Facebook artık Instagram’ın (ve WhatsApp’ın) sahibi, bu yüzden muhtemelen bunları da silmek isteyeceksiniz.
King, karanlığa geçmenin herkes için mümkün olmadığını belirtiyor. “Bazı açılardan, çevrimiçi olmanıza gerek olmadığını söylemek birçok şeyden muaf olmanızı ifade eder hale geliyor. Pek çok kurum kamu yardımlarını online olarak sağlıyor. Hatta bir işe başvurmak istiyorsanız, kağıt başvuru formlarını doldurmak için etrafta dolaşmanıza gerek yok.”
Google arama sonuçlarınız çöplük gibi olduğunda ne yapmalısınız?
İnternette talihsiz bir şey yaptıysanız (AIDS şakası tweetlemek veya yanlışlıkla çıplak bir fotoğraf paylaşmak gibi), profesyonellerden yardım almak isteyebilirsiniz. Metal Rabbit ve Reputation Defender gibi bir dizi çevrimiçi itibar yönetimi şirketi, daha gurur verici içerikler oluşturarak Google arama sonuçlarınızı dönüştürmenize yardımcı olmak için var.
İlk duyduğumda bunun bir şaka olduğunu düşünmüştüm ama artık yaygın bir uygulama haline geldi. Bir skandalın ardından bu şirketler Olivia Pope gibi devreye giriyor, biyografinizin gerçek bölümlerini alıyor ve bunları makalelere ve kişisel web sitelerine genişleterek olumsuz içeriği aşağı çekiyor. Metal Rabbit’in kurucusu Bryce Tom, “Arama sonuçlarınızı yönetirseniz, en iyi adımınızı öne çıkarırsınız,” diyor. “İnsanlar doğal olarak tembeldir. Merkezi bir konuma ne kadar çok içerik koyarsanız, görmelerini istediklerinizi görmeleri ve istemediklerinizi görmemeleri o kadar kolay olur.” Bu hizmetlerin oldukça pahalı olduğunu belirtmek gerekir.
Ve son olarak, tamamen kaçak olmak istiyorsanız ne yapmalısınız (bu konuda iyi şanslar!)
Bunu yapmak imkansız olmasa da zordur. Tüm sosyal medyayı sadece devre dışı bırakmanız değil, kalıcı olarak silmeniz gerekir. Şirketlerin e-posta adresinizi saklamaması için çevrimiçi alışveriş yaparken misafir olarak ödeme yapmaya başlamanız gerekecek (yine de bazıları saklayacaktır – bu konuda yapabileceğiniz bir şey yok). Ardından, veri simsarlarından verilerinizi silmelerini talep edin ve sinsice yeniden toplamaya başlamamaları için birkaç ayda bir silmelerini hatırlatın.
Şaşırtıcı bir şekilde, çevrimiçi varlığınızı silmekle ilgili birkaç riskten daha fazlası vardır. Tom, sosyal medya profillerini sildiğinizde, Google arama sonuçlarında “bir boşluk yaratıyorsunuz” ve “ilk 10’a başka bir şeyin girmesine izin veriyorsunuz” diyor. Gelecekte biri hakkınızda bilgi yayınlarsa, muhtemelen daha kolay keşfedilebilir olacaktır. Tom, bunun yerine profillerinizdeki içeriği silmenizi ancak aktif tutmanızı öneriyor. Elbette daha az tatmin edici ama potansiyel olarak daha güvenli.
Son olarak, bir e-posta veya telefon numarası istenirse, kesinlikle mecbur kalmadıkça gerçek bir numara vermeyin. Kimse kimliğinizi doğrulayamayacağı için Airbnb gibi hizmetleri kullanmak neredeyse imkansız hale gelecektir – ama zaten ormanda yaşadığınız için bunun bir önemi var mı?
