LK-99, yüksek hızlı trenlerin ve kuantum bilgisayarların yaygınlaşmasını sağlayan bir dönüm noktası olabilir ya da bir başka büyük hayal kırıklığı olabilir.
Bilim insanları enerji araştırmalarının kızıl elmasına ulaştıklarını iddia ederek, ortam basıncında çalışan ve “insanlık için yeni bir çağ açan yepyeni bir tarihi olayı” temsil eden oda sıcaklığında bir süper iletken yarattıklarını söylüyorlar.
Hakem denetiminden gerçekleşmemiş olan çalışma sosyal medyada viral oldu ve hem risk sermayedarları hem de Twitter Blue kullanıcıları iddialarda bulundu. Bazıları sözde buluşun tekrarlanan girişimlerini bile belgeliyor.
Ancak ilgili alanlardaki bilim insanları ikna olmamış ve teknoloji yayını yapan bir derginin ulaştığı bilim insanları makaleyle ilgili ciddi kuşkularını dile getirmişler.
Sosyal medyada viral olarak dikkat çeken çalışma 22 Temmuz’da arXiv ön baskısında yayınlandı ve “İlk Oda Sıcaklığında Ortam Basıncı Süperiletkeni” başlığını taşıyor. Bir süper iletken, var olan diğer malzemelerin aksine, içinden geçerken direnç nedeniyle elektrik kaybetmeyen bir malzemedir. Örneğin bakır kabloların süper iletkenle değiştirilmesi insanlığın elektrik kullanımını radikal bir şekilde daha verimli hale getirecektir. Süper iletkenler kuantum bilgisayarlara güç verebilir, manyetik hızlı trenleri daha yaygın ve uygulanabilir hale getirebilir ve MRI cihazlarını (zaten süper iletkenler kullanıyor) daha ucuz hale getirebilir.
Sorun şu ki, şimdiye kadar süper iletkenlerin çalışması için son derece düşük sıcaklıklar veya yüksek basınçlar gerekiyordu, bu da yaygınlaşmasını sınırlıyordu. Bu nedenle, LK-99 adlı yeni bir madde keşfettiğini iddia eden yeni çalışma, aslında normal ortam basıncında ve oda sıcaklığında çalışan bir süper iletken arayışı.
Kuantum Enerjisi Araştırma Merkezi’nden Koreli bilim insanları Sukbae Lee ve Ji-Hoon Kim ile KU-KIST Converging Bilim ve Teknoloji Enstitüsü’nden Young-Wan Kwon tarafından kaleme alınan makalede, lankarit ve bakır fosfitin havan ve tokmakla karıştırılıp bir külçe haline getirilmesiyle LK-99’un oluşturulduğu iddia ediliyor. LK-99’un, bir mıknatıs üzerine yerleştirildiğinde havaya kalkması anlamına gelen Meissner etkisi de dahil olmak üzere bir süper iletkenin tüm özelliklerini ifade ettiğini bildiriyorlar.
Makalede, “Dünyada ilk kez, modifiye edilmiş bir kurşun-apatit (LK-99) yapısıyla ortam basıncında ve oda sıcaklığında çalışan süper iletken sentezlemeyi başardık.” deniyor. [1]
Dergi editörlerinin ulaştığı bilim insanları, makalenin sözde bulgularına ilişkin derin kuşkularını dile getirdiler. Leipzig Üniversitesi Kuantum Manyetizma ve Süperiletkenlik Bölümü Başkanı Pablo D. Esquinazi bir e-postasında “Bu gerçekten sinir bozucu! Böyle bir başlıkla ciddi bir şey olması gerektiğini düşünmüştüm ama öyle görünmüyor.” diyor.
Esquinazi, San Diego’daki California Üniversitesi’nde fizik profesörü olan Jorge Hirsch’in bu etkiyi gösteren bir videosuyla birlikte; “Dijital taslak metin, sundukları şekilde ciddiye alınamaz. ‘Havalanma’ konusuna gelince, yayınladıkları videoda sabit bir mıknatıs üzerinde süperiletken bir malzeme havalandığında görmemiz gereken durumu gösterdiğini sanmıyorum. Benzer bir davranışı, kalıcı mıknatısın yakınında veya üzerinde mıknatıslanan bir parçaya sahip herhangi bir örnekle de elde edebilirsiniz.” diye yazdı.
Gerçekten de, LK-99’un levitasyonel Meissner etkisini gösterdiği iddia edilen videoda, sözde süper iletken hiçbir zaman mıknatıstan tam olarak ayrılamıyor.
Esquinazi, “Her halükarda, bu aşamada gerçekten tartışmaya değmez,” diye ekledi.
Florida Üniversitesi Fizik Bölümü’nde doçent olan ve yüksek sıcaklıklarda süper iletkenlik konusuna odaklanan James Hamlin de “Bence bu, bağımsız bir doğrulama yapılana kadar hak ettiğinden daha fazla ilgi çekti.” dedi. Ayrıca bulgunun bu noktada medyanın ilgisini çekmeye değer olmadığını ifade etti.
“Başka ekipler tarafından materyal hazırlanmalı ve teyit edilmeli ya da keşif grubu, daha eksiksiz ve ikna edici veriler elde edebilecek niteliklere sahip uzmanlara numune sağlamalıdır.” diye ekledi.
Bilim insanlarının açıkça belirtmesine rağmen, makalenin bulguları çoktan geniş bir alana yayıldı ve bazı insanlar adı geçen malzemeleri kullanarak bu keşfi yeniden üretmeye çalışıyor. Sonuçta, makale LK-99’un çoğu ev mutfağında bulunan aletler kullanılarak oluşturulduğunu iddia ediyor.
Uzay girişimi Varda Space Industries’de mühendis olan Andrew McCalip, LK-99’un Meissner etkisini yeniden üretmeye yönelik yaptığı kendi girişimini belgeliyor. Çarşamba günü girişimi açıklayan bir tweet’inde “Sanırım insanlık değişti” dedi. Bir diğerinde ise “Eğer bu tekrarlanabilirse, makalenin yazarları yeni Einstein ya da Bohr olacaklar.”[2] dedi. McCalip bu satırlar yazılırken henüz deneyle ilgili yeni bir güncelleme yayınlamadı.
Araştırmayı çevreleyen ve bazılarına göre bulgunun yazarları için anıtsal göründüğünü daha da güçlü bir şekilde gösteren bazı entrikalar var. Viral olan çalışmanın üç yazarı vardı – bir Twitter kullanıcısı Nobel Fizik Ödülünü sadece üç kişinin paylaşabileceğine dikkat çekti – ancak aynı gün arXiv’de yayınlanan LK-99 üzerine ikinci bir çalışmanın altı yazarı vardı. Nisan ayında hakemli Kore Kristal Büyümesi ve Kristal Teknolojisi Dergisi’nde yayınlanan LK-99 üzerine bir makalede altı yazar listeleniyor. Altı yazarlı çalışmaların hiçbiri iddialarını üç yazarlı makale kadar çarpıcı bir şekilde ifade etmiyor.
Altı yazarlı taslakta listelenen ancak viral olan baskıda yer almayan bilim insanlarından biri, Virginia’daki William ve Mary Koleji’nde fizik araştırma profesörü olan Hyun-Tak Kim. Kim, New Scientist’e yaptığı açıklamada, viral olan üç yazarlı makalenin “birçok kusur” içerdiğini ve kendisinin bilgisi dışında yüklendiğini ve Meissner etkisini gösteren videodaki kısmi havalanmanın numunenin kusurlu olmasıyla açıklandığını söyledi.
Kim, kendisi ve ekibinin LK-99 ile ilgili en son bulguları hakemli bir dergide yayınlamak için çalıştıklarını ve bulgularını tekrarlamaya çalışan herhangi bir grubu destekleyeceğini söyledi.
LK-99’un kamuoyunda yarattığı muazzam ilgiye rağmen, bilim insanlarının oldukça şüpheci olmak için iyi nedenleri var. 2020 yılında Nature dergisinde yayınlanan bir makale, 15 santigrat derecede (oda sıcaklığının biraz altında), ancak çok yüksek basınçlarda çalışan bir süper iletkenin keşfini bildirdiğini iddia etti. Geçen yıl, diğer grupların bulgularını tekrarlayamaması üzerine bu makale geri çekildi. Bu hafta Nature haber ekibi, söz konusu makalenin arkasındaki fizikçinin (Rochester Üniversitesi’nden Ranga Dias) “bariz veri uydurma” nedeniyle bir başka geri çekilmenin yakın olduğunu bildirdi.
LK-99 insanlık için bir dönüm noktası mı, yoksa bir başka bilimsel hayal kırıklığı mı olacak? Tek mantıklı yaklaşım, beklemek ve hakemli çalışmalarda diğer gruplar tarafından tekrarlanıp doğrulanabileceğini görmektir ki bu süreç tweetlerin uçabileceğinden çok daha yavaş ilerleme eğilimindedir.
