Kaygılarımız tavan yapmadan her durumda fikirlerimizi daha rahat ifade edebilmek için teknikler geliştirebiliriz. Ayrıca daha ikna edici olabiliriz.
Matt Abrahams Stanford Graduate School of Business’ta stratejik iletişim dersleri vermektedir. Aynı zamanda ödüllü Think Fast, Talk Smart podcast’inin de sunucusudur. Uzmanlığı nedeniyle birçok konuşmacı Nobel Ödülü sunumları, TED Konuşmaları veya Dünya Ekonomik Forumu’nda konuşma yapmak gibi yüksek riskli konuşmalara hazırlanırken rehberlik etmesi için ona başvurmuştur.
Aşağıda Abrahams, yeni kitabı Think Faster, Talk Smarter: How to Speak Successfully When You’re Put on the Spot’tan beş önemli içgörüyü paylaşıyor.
1. PANİKLEMEDEN KONUŞMAK
Sizden bir şey denemenizi istiyorum. Normalde yaptığınız gibi kollarınızı önünüzde bağlayın. Şimdi onları açın ve tekrar bağlayın, bu kez diğer kolunuzu üstte katlayın. Bunun ne kadar tuhaf hissettirdiğine dikkat edin. Bir an için kollarınızla ne yapacağınızdan tam olarak emin değilsiniz. Zihniniz vücudunuzdan bağımsız ve kafanız karışmış, kararsız ve belki de biraz paniklemiş hissedersiniz.
Zor durumda bırakılmak ve aniden konuşma yapmanızın istenmesi böyle hissettirebilir. Çoğu zaman ne düşündüğünüzü bilirsiniz, tıpkı kollarınızı nasıl kavuşturacağınızı bildiğiniz gibi. Ancak ortam değiştiğinde ve üzerinizdeki baskı arttığında kendinizi şaşkın, bunalmış veya tehdit altında hissedebilirsiniz. Savaş ya da kaç tepkiniz devreye girer; kalbiniz çarpar, uzuvlarınız titrer ve beyniniz bulanıklaşır. Çoğumuz hazırlıksız olduğumuzda bu şekilde tepki veririz, planlı veya spontane bir durumda konuşurken geriliyorsanız yalnız değilsiniz.
İyi haber şu ki, kaygılarımız yüksek vitese geçmeden her durumda fikirlerimizi daha rahat iletmek için teknikler kullanabiliriz. Ayrıca daha ikna edici de olabiliriz.
Konuşma kaygısı canavarını evcilleştirmenin en iyi yolu iki yönlü bir yaklaşım benimsemektir. Hem belirtileri hem de kaynakları ele almalıyız. Belirtiler, fizyolojik ve zihinsel olarak başımıza gelenlerdir; kaynaklar ise anksiyeteyi başlatan ve şiddetlendiren şeylerdir. Nefes almak anksiyete belirtilerini azaltmanın harika bir yoludur. Karnınızın alt kısmına doğru yavaş bir nefes almak ve bırakmadan önce kısa bir süre tutmak anksiyete belirtilerini azaltabilir.
En büyük engellerden biri hedefimize ulaşamama endişesidir. Konuşurken hayali bir hedefimiz vardır ve bu hedefe ulaşamayacağımızı düşünürsek gergin olabiliriz. Şimdiki zaman odaklı olmak bizi gelecekteki olumsuz sonuç algısından uzaklaştırır. Şimdiye odaklı olmak için fiziksel bir şeyler yapabiliriz. Sokakta yürüyün biriyle sohbet edin ya da bir şarkı veya çalma listesi dinleyin. Hatta 100’den başlayıp geriye doğru 17’ye kadar sayabilirsiniz.
Kaygı yönetimi tekniklerinden yararlanarak kendi kaygı yönetimi planınızı oluşturabilir, böylece spontane konuşmanız istendiğinde kendinizi daha sakin ve özgüvenli hissedebilirsiniz.
2. MÜKEMMELİYET YERİNE İLETİŞİME DAHİL OLMAK
Spontane iletişim hakkında sahip olduğumuz en ısrarcı ve yararsız mitlerden biri, en iyi, en etkileyici iletişimcilerin kendilerini mükemmel bir şekilde ifade ettikleri düşüncesidir. Not almadan, gelişigüzel konuşmalarına rağmen başarılı TED Talk sunucularının ne kadar gösterişli olduklarına bir bakın. Ya da Apple’ın Steve Jobs’u veya eski First Lady Michelle Obama gibi geniş kitlelerin karşısına çıktıklarında son derece karizmatik ve etkileyici olan liderlere bakın.
Gerçekte, TED Konuşmaları büyük ölçüde senaryolaştırılır ve hatta tekrar tekrar düzenlenir. Jobs ve Obama gibi liderler sunumlarını hazırlamak ve geliştirmek için aylar harcarlar. Bu planlanmış, mükemmelleştirilmiş iletişimleri hayatımızda daha sık karşılaştığımız spontane, hazırlıksız konuşmalarla karıştırırız. Bu gündelik durumlarda nasıl davrandığımızı, prova edilmiş konuşmalarla kıyaslarız. Bu bir hatadır. Mükemmelliği hedeflemek yerine, iletişimde kalmayı ve o ana en iyi nasıl dahil olabileceğimize odaklanmalıyız. Kendimize karşı eleştirel değerlendirmelerimizi susturmak için kendimizi eğiterek stres seviyelerimizi düşürebilir ve iletişim hedeflerimize daha iyi ulaşabiliriz.
Kendimize performansımıza takılmadan meşgul olma izni verdiğimizde, hatalar olduğunda bu hataları kabul ederek adeta reflekse dönüşen yargılama ve değerlendirme tutumumuzu azaltabiliriz. Küçük hatalar üzerinde stres yapmak zihinsel olarak çok yorucudur. Çuvallama takıntısı olmadan ne kadar daha varlığımızı ortaya koyabileceğimizi ve iletişimde olabileceğimizi bir düşünün.
Hataları kucaklamak için, onları başarıya engel olarak değil, başarıya ulaştıran araçlar olarak düşünebiliriz. Hataları bir film yapımında “ayıklanan çekimler” olarak düşünmeyi faydalı buluyorum. Bir ekip bir sahneyi çekerken, genellikle birkaç versiyon “çekim” yapar. Bunu herhangi bir çekim doğru ya da yanlış olduğu için değil, yönetmen ve ekip seçeneklerini genişletmek istediği için yaparlar. Daha yaratıcı, benzersiz veya yaratıcı çekimler seçebilmek için çeşitlilik ararlar.
İletişim durumları, olası yaklaşımları denemek için birer fırsat olarak görülebilir. Bu şekilde, bir hata olarak deneyimlediğimiz şey, daha iyi iletişimin nasıl olabileceğini anlamamıza yardımcı olan birçok şey arasında sadece başka bir “örnek” haline gelir. Bu tür hatalar çabalarımıza odaklanmamızı sağlayabilir. Bizi küçültmek yerine güçlendirebilir ve daha iyi iletişimciler olma yolunda ilerlememizi sağlayabilirler. Hataları kaçırılmış anlar olarak yeniden canlandırmak, mükemmellik yerine iletişime odaklanmamızı sağlar.
3. TEHDİTLER VE ZORLUKLAR KARŞISINDA FIRSATLAR
Birçoğumuz spontane konuşma durumlarını korkutucu ve tehditkar olarak görürüz. Sanki yargılanıyor ve değerlendiriliyormuşuz gibi hissederiz. Soru-cevap, doğru cevabı almakla ilgilidir. Havadan sudan konuşmak keyifli ve ilgi çekici olmakla ilgilidir. Sunum yapmak insanları bilgilendirmekle ilgilidir.
Durumları tehdit ve meydan okuma olarak gördüğümüzde, bu tavırlarımızı ve ses tonumuzu etkiler. Hızlı ve düşünmeden konuşuruz. Bedenimiz kasılır. Peki ya bu içinde bulunduğumuz durumları iletişim kurma ve etkileşime geçme fırsatları olarak görseydik? Tüm tavrımız ve ses tonumuz değişirdi.
Spontane konuşmayı geliştirmek, genişletmek ve işbirliği yapmak için bir fırsat olarak yeniden çerçevelediğimizde, kafamızın içinde uğuldayan düşüncelerimizin sesini de kısmalıyız. Duke Üniversitesi’nin efsanevi basketbol koçu Mike Krzyzewski ya da Koç K, “bir sonraki oyun” tavsiyesiyle ünlüdür. Basketbolda bir şutu kaçırırsanız, beyzbolda sallar ve ıskalarsanız veya Amerikan futbolunda bir top kaybı yaparsanız, zihninizi hızla sıfırlamalı ve oyuna devam etmelisiniz. Az önce kaçanlardan ziyade elinizdeki göreve odaklanın.
Aynı şekilde, bir üçlük attığınızda, bir smaç vurduğunuzda veya bir sayı pası attığınızda da devam etmelisiniz. Atletik rekabet akıcıdır. En iyi performansınızı sergilemek için, şu anda olanlara odaklanmaya çalışmalı ve ne kadar yıkıcı ya da harika olursa olsun, az önce olanların dikkatinizi dağıtmasına izin vermemelisiniz. Koç K’nın bir keresinde söylediği gibi, “Az önce yaptığınız şey, şu anda yaptığınız şey kadar önemli değildir.”
“Bir sonraki oyun” zihniyetine geçmek ürkütücü görünebilir – geçmişe duygusal olarak bağlanmaya alışkınız ve bu kalıbı kırmak için mücadele ediyoruz. Anda kalmak ve bir sonraki oyuna geçmek için daha çok pratik yapabiliriz. Çiçeği burnunda doğaçlamacılar genellikle Değiştir adlı bir oyun öğrenirler. Bir sahneyi oynamaya başlarlar ve çeşitli noktalarda oyunu düzenleyen kişi “Değiştir!” diye bağırır. Oyuncular mevcut sahneyi ya da seçimi bırakır ve akıllarına gelen diyalog parçacıklarını söyleyerek yeni bir tanesine başlarlar. Bu oyunu bir zamanlayıcı kullanarak kendiniz oynayabilir veya bir arkadaşınızı belirli aralıklarla “Değiştir!” diye bağırması için görevlendirebilirsiniz. Bunu birkaç dakika bile yapmak, yaptığınız şeyi bırakıp devam etme alışkanlığı kazanmanıza yardımcı olabilir.
Bir dahaki sefere kendinizi işlerin planlandığı gibi gitmediği spontane bir konuşma durumunda bulduğunuzda, bunun üzerinde durmayın. Duygularınızı hissetmek için kendinize kısa bir süre tanıyın; ardından yeniden odaklanın ve bir sonraki oyuna geçin.
4. TEMPO, ALAN, ZARAFET
Bizler kötü dinleyicileriz. Genellikle insanların söylediklerinin özünü anlayacak kadar dinleriz, böylece yanıtımızı hazırlayabilir, söylenenleri yargılayabilir veya daha önemli olduğunu düşündüğümüz şeye geçebiliriz.
Bir iş arkadaşınızla toplantıdan çıktığınızı ve iş arkadaşınızın sizden geri bildirim istediğini düşünün. Bu talebi duyduktan sonra, hemen iyi gitmeyen ya da daha iyi gidebilecek tüm konulara giriyorsunuz. Ancak daha yakından dinlemiş olsaydınız, iş arkadaşınızın sizin gibi ön kapıdan değil arka kapıdan çıktığını fark edebilirdiniz. Yere baktığını ve alçak sesle konuştuğunu fark edebilirdiniz. Aslında istedikleri geri bildirim değil, destekti ve sizin geri bildirim vermeniz işleri daha da kötüleştirdi.
İzleyicilerle gerçekten bağlantı kurmak ve uygun şekilde yanıt verme olasılığını artırmak için dikkat dağınıklığıyla mücadele etmeli ve kendimizi onlara doğru yönlendirmeliyiz. Ne söylediklerini ve nasıl söylediklerini dinlemeli, yalnızca kelimelere değil, daha derin duygularını, arzularını ve ihtiyaçlarını uyandıran sözsüz ve durumsal işaretlere de dikkat etmeliyiz.
Stanford’da öğretim görevlisi ve danışman olarak çalışan Collins Dobbs, kolej basketbolu oynarken edindiği deneyimlerden yola çıkarak, başkalarıyla karşılaşılan zor durumların üstesinden gelmek için Tempo, Alan ve Zarafet adını verdiği üç adımlı faydalı bir çerçeve oluşturmuştur. Özünde, bu çerçeve bizi yavaşlamaya, başkalarının zihninden neler geçiyor olabileceği üzerine düşünmeye ve neler olup bittiğine dair sezgisel duygularımıza işaret etmeye yönlendiriyor. Sonuç olarak daha empatik bir dinleme ve daha bilinçli bir iletişim ortaya çıkıyor.
İlk olarak, işleri yavaşlatarak tempoya odaklanmamız gerekir. Hayat bize hızlı gelir ve daha iyi dinlemek için yavaşlamamız gerekir. Ayrıca kendimize hem fiziksel alan (gerçekten dinleyebileceğiniz bir ortamda olun) hem de zihinsel alan tanımalıyız. O anda neler olduğuna odaklanmalıyız. Ve son olarak, kendimize lütufta bulunmalıyız, yani olan biteni durdurmak ve sadece ne söylendiğini ve nasıl söylendiğini değil, aynı zamanda nasıl tepki verdiğimizi ve hissettiğimizi içsel olarak dinlemek için izin vermeliyiz.
Yavaşlayarak, kendimize alan açarak ve başkalarından ve kendimizden duyduklarımızı dinlemek için kendimize izin vererek, yalnızca daha iyi yanıt vermekle kalmaz, aynı zamanda daha fazla bağlantı kurarız.
5. KALIPLAR SİZİ ÖZGÜRLEŞTİRİR
Think Faster, Talk Smarter’da birçok öne çıkan fikir var, ancak en büyük iki tanesi şunlar: Birincisi, spontane olmak için kendimizi hazırlamalıyız. İkincisi, spontane konuşurken kalıplardan yararlanmak yaratıcı, özlü ve net olmayı kolaylaştırır.
Birçoğumuz kalıpların anlık çevikliği engelleyeceğini düşünebiliriz. Tam tersine, kalıplar spontane iletişimi mümkün kılar. En iyi caz sanatçıları doğaçlama yaptıklarında, sadece rastgele notalar çalmazlar. Gayriresmi, önceden belirlenmiş müzikal kalıpların sınırları içinde doğaçlama yaparlar. Uyguladıkları melodiler ve akor ilerleyişleri doğaçlama için kalıp görevi görür. Önceden belirlenmiş bir kalıp caz müzisyenlerinin spontane beste yapmalarını kolaylaştırır. Şarkı yapısı ayrıca dinleyicileri yönlendirmeye yardımcı olarak onlara takip edebilecekleri bir mantık sunar.
İletişim kurarken kalıp, düşüncelerinize odaklanmanıza ve bunları açık, özlü bir şekilde hedef kitlenizle paylaşmanıza yardımcı olur. Kalıplar, başı, ortası ve sonu olan fikirlerin mantıksal bağlantısından başka bir şey değildir.
Daha açık olalım. Benim en sevdiğim kalıp “Ne – Yani? – Peki şimdi“. Bu kalıplar basit ve çok yönlüdür.
- Bir fikir, görüş, ürün, hizmet veya argümanı tartışarak başlarsınız (Ne).
- Ardından bunun neden önemli, yararlı veya faydalı olduğunu açıklarsınız (Yani?).
- Hedef kitlenizin bu bilgiyle ne yapması gerektiği ile bitirirsiniz (Peki şimdi).
Örneğin, iş arkadaşınızın geri bildirim istediğini varsayalım ve gerçekten geri bildirim istediğini teyit ettikten sonra şöyle diyebilirsiniz:
- “Uygulama planı hakkında konuşmanız dışında toplantı iyi geçti. Hızlı konuştunuz ve çok fazla ayrıntı vermediniz.” İşte bu “Ne”.
- “Çok fazla ayrıntı vermeden hızlı konuştuğunuzda, dinleyicileriniz hazırlıklı olmadığınızı ve biraz rahatsız olduğunuzu düşünebilir.” Bu da Yani?
- “Bir dahaki sefere uygulama planı hakkında konuşurken daha yavaş konuşun ve bu iki spesifik örneği eklemenizi istiyorum.” Bu Peki Şimdi Ne Olacak.
Bu gibi kalıplardan yararlanmak sizi mesajınızı nasıl ileteceğiniz konusunda endişelenmekten kurtarır, böylece ne söyleyeceğinize ve bunu hedef kitlenizle nasıl ilişkilendireceğinize odaklanabilirsiniz.
Spontane durumlarda başarılı bir şekilde konuşma becerisi, kişisel ve profesyonel yaşamlarımızı etkileyebilir: Anlaşmalar kazanılır, ilişkiler başlatılır, sorular yanıtlanır ve çok daha fazlası. Hoşumuza gitse de gitmese de spontane konuşma ihtiyacı günlük hayatımızın bir parçasıdır. Tekrarlama, düşünme ve geri bildirim ile anlık iletişimde daha iyi olabilirsiniz. Daha hızlı düşünün ve daha akıllıca konuşun ki zor durumlarda çevrenizi etkileyebilirsiniz.
